U NANG BIỂU BÌ – U BÃ ĐẬUBS. CKI. Phùng Quang DuyU nang biểu bì U nang biểu bì là những khối sưng dưới da, phát triển chậm, không đau hoặc đau ít. Vị trí xuất hiện thường ở mặt, cổ và thân mình. |
 |
Nguyên nhân bị u nang biểu bì?
U nang biểu bì chủ yếu là do sự phát triển của các tế bào da (biểu bì) bị mắc kẹt bên dưới bề mặt da.
- Tắc nghẽn nang lông
Lỗ mở của nang lông bị tắc nghẽn có thể dẫn đến sự tích tụ keratin, hình thành u nang. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. - Chấn thương
Vết cắt hoặc vết xước trên da có thể khiến các tế bào biểu bì bị đẩy vào lớp da sâu hơn, tạo thành u nang. - Di truyền
Một số cá nhân có thể có khuynh hướng di truyền phát triển u nang biểu bì, đặc biệt nếu họ có nhiều u nang ở những vị trí bất thường. - Phát triển phôi thai
Một số tế bào biểu bì còn sót lại từ quá trình phát triển phôi thai có thể bị bao bọc và hình thành u nang.
Triệu chứng của u nang biểu bì?
- Khối sưng dưới da, thường gặp ở mặt, cổ hoặc thân mình.
- Kích thước tăng dần theo thời gian.
- Có thể có một lỗ nhỏ ở trung tâm, tiết ra chất trắng vàng, mùi giống phô mai.
- Khi viêm, khối u có thể sưng, đỏ, đau. Trường hợp nặng có thể tiến triển thành áp xe và lan rộng.
Biến chứng?
- U nang lớn có thể ảnh hưởng thẩm mỹ hoặc chèn ép cơ quan lân cận.
- U nang viêm có thể dẫn đến áp xe hóa.
- Phần lớn u nang bì lành tính, nhưng trong một số ít trường hợp, có thể biến đổi ác tính.
 |
 |
 |
| Hình 1: Khối u nang biểu bì dưới da # 2-3 năm, kích thước to dần ảnh hưởng thẩm mỹ bệnh nhân. | Hình 2: Khối u nang biểu bì đã được phẫu thuật. | Hình 3: Khối u nang biểu bì bệnh nhân được bóc tách |
Điều trị
- Tối ưu của điều trị là phẫu thuật cắt bỏ u nang bì với thành nang còn nguyên vẹn. . Điều này có thể khó khăn khi kích thước u nang bì lớn, thành nang mỏng dễ tổn thương và vỡ trong phẫu thuật.
- Trường hợp u nang bị viêm hoặc nhiễm trùng, nên trì hoãn phẫu thuật do khó khăn trong: xác định ranh giới u, nguy cơ nhiễm trùng, vỡ khối u nang biểu bì, nguy cơ tái phát u nang biểu bì. Thực hiện phẫu thuật khi tình trạng viêm được kiểm soát.
- Khi u nang đã từng vỡ, việc phẫu thuật trở nên khó khăn hơn. Nếu không loại bỏ hoàn toàn thành nang, u nang có thể tái phát.
- Sự biến đổi ác tính có thể xảy ra, đặc biệt với các khối u nang lâu năm, khuyến khích làm Giải phẫu bệnh đối với các trường hợp u nang biểu bì được lấy bỏ.
 |
| Hình 4: Các bước phẫu thuật lấy U nang bì
Van Trung Hoang and et, Overview of epidermoid cyst, |
 |
 |
| Hình 5: Bệnh nhân tái phát u nang bì lần 2 sau phẫu thuật tại 2 cơ sở y tế khác | Hình 6: Bệnh nhân phẫu thuật bóc trọn khối u nang bì |
|
 |
| Hình 7: Bệnh nhân tái phát u nang bì sau phẫu thuật tại Canada | Hình 8: Khối u nang bì được phẫu thuật lấy trọn. |
Về thuật ngữ U bã đậu
Thuật ngữ u bã đậu, u bã nhờn trước đây được sử dụng phổ biến như một từ đồng nghĩa với u nang biểu bì, nhưng hiện nay không còn phù hợp do không có các tế bào bã nhờn xuất hiện bên trong lớp lót u nang. Bên trong lớp lót u nang biểu bì là các tế bào biểu bì phát triển bên dưới da nên thuật ngữ u nang biểu bì dần được thay thế và phổ biến.
Tôi có một số câu hỏi khác, muốn giải đáp có thể liên hệ như thế nào?
Bạn có thẻ đặt câu hỏi thắc mắc qua Zalo: 0879.068.168
Các thắc mắc của bạn sẽ được ghi nhận và cố gắng phản hổi trong thời gian sớm nhất.
Tài liệu tham khảo
Hoang, V. T., Trinh, C. T., Nguyen, C. H., Chansomphou, V., Chansomphou, V., & Tran, T. T. T. (2019). Overview of epidermoid cyst. European Journal of Radiology Open, 6, 291–301. https://doi.org/10.1016/j.ejro.2019.08.003
